Δασωθέντες αγροί.
Καμπανάκι για χιλιάδες ιδιοκτήτες. Κίνδυνος να χαθούν εκατομμύρια στρέμματα σε όλη την Ελλάδα.
Ρεπορτάζ: ΜΑΡΙΑ ΛΙΛΙΟΠΟΥΛΟΥ
Πηγή: https://www.ethnos.gr
Ένα πρόβλημα που έμενε επί δεκαετίες κρυμμένο κάτω από το χαλί, ταλαιπωρώντας χιλιάδες ιδιοκτήτες αγροτικής γης, αναδεικνύει η πρόοδος του έργου των δασικών χαρτών. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 5,2% των αναρτημένων δασικών χαρτών που αφορούν τη μισή επικράτεια (51%) αντιστοιχεί σε εκτάσεις που δασώθηκαν.
Πρόκειται ουσιαστικά για έκταση που αντιστοιχεί σε 3,5 εκατομμύρια στρέμματα γης, ενώ αναγόμενη στην ελληνική επικράτεια θα μπορούσε να φτάσει τα 7 εκατομμύρια στρέμματα και να αντιστοιχεί -ούτε λίγο ούτε πολύ- σε περίπου δύο νομούς της χώρας. Στον αντίποδα, το 2,4% των αναρτημένων δασικών χαρτών αφορά εκτάσεις που απώλεσαν τον δασικό τους χαρακτήρα κυρίως από εκχερσώσεις, προκειμένου να καλλιεργηθούν ή να αξιοποιηθούν.
Τα στοιχεία για το ποσοστό των δασωμένων αγρών στους κυρωμένους και αναρτημένους δασικούς χάρτες, ζήτημα που θα αποτελέσει την επόμενη μεγάλη πρόκληση για το εγχείρημα της ολοκλήρωσής τους, παρουσίασε ο Σταύρος Τσιλίκουνας, προϊστάμενος της Διεύθυνσης Δασικών Έργων και Υποδομών του υπουργείου Περιβάλλοντος, κατά τη διάρκεια ημερίδας με θέμα «Αγροί που άλλαξαν μορφή – Λύση στην αδικία». Την εκδήλωση, η οποία πραγματοποιήθηκε στο Ινστιτούτο Δασικών Ερευνών με αφορμή τον εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας Δασοπονίας, διοργάνωσε η Γεωτεχνική Ενωτική Κίνηση.
Εκχερσώσεις
«Το ζήτημα των δασωμένων αγρών αποτελεί μια κατάφωρη αδικία και θα πρέπει να αντιμετωπιστεί άμεσα. Τη στιγμή που λαμβάνονται αλλεπάλληλα μέτρα για τους καταπατητές και για όσους έχουν εκχερσώσει εκτάσεις, οι ιδιοκτήτες αυτοί έχουν εγκαταλειφθεί» τονίζει στο «Έθνος» ο δασολόγος Ηλίας Αποστολίδης, προσθέτοντας ότι «αφορά χιλιάδες ιδιοκτήτες όχι μόνο σε περιοχές στις οποίες η αξία των γεωτεμαχίων είναι κυρίως συναισθηματική αλλά και σε περιοχές, όπως η Αράχοβα, η Αγόριανη ή η Γραβιά, με μεγάλη αξία». Το πρόβλημα, όπως προκύπτει και από τις αντιρρήσεις που έχουν υποβληθεί μέχρι σήμερα, είναι ιδιαίτερα οξύ στα νησιά, όπου ως δασική έκταση έχει χαρακτηριστεί το μεγαλύτερο τμήμα ολόκληρων νησιών, όπως της Πάτμου ή της Σύμης. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, σε αυτά τα δύο νησιά το 68% των εκτάσεων στους αναρτημένους δασικούς χάρτες που εμφανίζονται ως δασωμένοι αγροί έχει ήδη αμφισβητηθεί ως προς τον χαρακτήρα του.
Σε Πάτμο και Σύμη το 68% των εκτάσεων που εμφανίζονται ως δασωμένοι αγροί έχει ήδη αμφισβητηθεί.
Ο χαρακτηρισμός αποδίδεται κυρίως σε μια αυστηρή ερμηνεία του νόμου, βάσει του οποίου έχουν αποδοθεί -κατά την ανάρτηση του δασικού χάρτη- ως δάση/ δασικές εκτάσεις κάποιες αγροτικές κατά το παρελθόν περιοχές, οι οποίες εγκαταλείφθηκαν και ήδη καλύπτονται από φρύγανα. Ουσιαστικά έχουν περιγραφεί τα φρύγανα ως ξυλώδη φυτά,χαρακτηριστικό που προσδίδει στην περιοχή δασικό χαρακτήρα. Στις περιοχές με υψηλό ποσοστό δασωμένων αγρών επί των αναρτημένων εκτάσεων συγκαταλέγονται η Αρκαδία με 12,8%, η Μεσσηνία με 12,6%, ο Πειραιάς (νησιά) με 9,7%, τα Ιωάννινα με 7,2%, η Λακωνία και η Αχαΐα με 6,8% και η Δράμα με 5,7%. μεταξύ των συγκεκριμένων περιοχών, «πρωταθλητές» στις αντιρρήσεις ως προς αυτό το ζήτημα είναι ο Πειραιάς (νησιά) με 14,7% και η Λακωνία με 11,3%.
Αντίστοιχα, στις περιοχές με τα χαμηλότερα ποσοστά δασωμένων αγρών συγκαταλέγονται η Λάρισα, η Πιερία και η Χαλκιδική, ενώ από τα μεγαλύτερα ποσοστά εκχερσωμένων δασικών εκτάσεων έχει η Ηλεία με 8,3%, το οποίο αποδίδεται στη μεγάλη πίεση για αγροτική δραστηριότητα παλαιότερα. Το ζήτημα της απώλειας περιουσιών εξαιτίας εκτάσεων που δασώθηκαν ξεκίνησε στις περισσότερες περιπτώσεις από την εγκατάλειψή τους είτε λόγω εσωτερικής ή εξωτερικής μετανάστευσης τη δεκαετία του 1960 είτε λόγω της παύσης της γεωργικής δραστηριότητας με εγκατάλειψη των αγρών εξαιτίας της μη επαρκούς απόδοσης εισοδήματος. Ωστόσο, σήμερα αποκτά άλλη διάσταση, δεδομένου ότι δεν είναι λίγοι εκείνοι που θέλουν να επιστρέψουν στα πατρογονικά εδάφη εξαιτίας της οικονομικής κρίσης ή για να εφαρμόσουν εναλλακτικές μορφές καλλιέργειας.
Από τα μεγαλύτερα ποσοστά εκχερσωμένων δασικών εκτάσεων έχει η Ηλεία με 8,3%, το οποίο αποδίδεται στη μεγάλη πίεση για αγροτική δραστηριότητα παλαιότερα.
Τίτλοι ιδιοκτησίας
Οι περισσότερες εκτάσεις αυτής της κατηγορίας βρίσκονται σε ορεινές ή ημιορεινές περιοχές, οι οποίες άλλωστε δασώνονται ευκολότερα και ταχύτερα. Όσοι τις καλλιεργούσαν το έκαναν συστηματικά την περίοδο 1945-1965 και στην πλειονότητά τους δεν βρίσκονται εν ζωή, ενώ δεν διέθεταν τίτλους και θεμελίωναν την εξουσίαση τους σε διαθήκες που έκαναν αναφορά μόνο σε θέση και στρέμματα, χωρίς αναφορά σε όρια και τίτλους διαδοχής φερόμενων ως δικαιοπάροχων τους. Οι φερόμενοι σήμερα ως κληρονόμοι σε αρκετές περιπτώσεις είναι τόσο πολλοί ώστε δύσκολα συναποφασίζουν ακόμα και την αποδοχή κληρονομιάς. Βάσει της υφιστάμενης νομοθεσίας, οι ιδιοκτήτες αυτοί θα μπορούσαν να καταφύγουν στο άρθρο 67 του Ν. 998/79 για την αναγνώριση της ιδιοκτησίας τους, κάτι που όμως προϋποθέτει την ύπαρξη τίτλων προ του 1946. Ωστόσο, ακόμα και στις ελάχιστες περιπτώσεις που αυτοί υπάρχουν, θα πρέπει να ακολουθήσει διαπιστωτική πράξη της ∆ιοίκησης για την υπαγωγή ή μη της ιδιοκτησίας στη δασική νομοθεσία και επί της ουσίας στον αποχαρακτηρισμό της, κάτι που θεωρείται ιδιαίτερα δύσκολο. Ετσι, πρακτικά, οι άνθρωποι αυτοί, ακόμα κι αν δικαιωθούν στο πρώτο βήμα, θα βρεθούν με μια ιδιωτική δασική έκταση, στην οποία ουσιαστικά δεν θα έχουν κανέναν δικαίωμα διαχείρισης και δεν θα μπορούν να προσβλέπουν στην ελεύθερη χρήση της. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο οι περισσότεροι δεν προχωρούν καν στην υποβολή αντιρρήσεων επί των δασικών χαρτών.
Τι προτείνουν οι ειδικοί
Ανάμεσα στις προτάσεις για την αντιμετώπιση του προβλήματος που παρουσίασαν οι ειδικοί δασολόγοι (Ηλίας Αποστολίδης, Ηλίας Καπράλος, πρώην διευθυντής Δασών Νομών Εύβοιας, Φωκίδας, Βοιωτίας, και Ελευθέριος Φραγκιουδάκης, πρώην γενικός διευθυντής Δασών) στην ημερίδα και θα κωδικοποιηθούν προκειμένου να αποσταλούν στην ηγεσία του υπουργείου Περιβάλλοντος, συγκαταλέγονται:
- Η υποχρεωτική παραδοχή του δασικού χαρακτήρα της έκτασης από τον ενδιαφερόμενο και η οριστική χωροθέτηση χρήσεων γης στην περιοχή.
- Η επίλυση του ζητήματος χρήσης των εκτάσεων και όχι του ιδιοκτησιακού καθεστώτος.
- Η διαφοροποίηση των επιβαλλόμενων περιορισμών για δάση και δασικές εκτάσεις, και συγκεκριμένα η παραδοχή ότι τα δάση -όπου κι αν βρίσκονται- προστατεύονται από τις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας. Οι δασικές εκτάσεις ανήκουν στους ιδιοκτήτες, δεν υπάγονται στις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας και αλλάζουν χρήση χωρίς περιορισμό, με εξαίρεση όσες είναι χαρακτηρισμένες ως «αγνώστου ιδιοκτήτη» και όσες βρίσκονται σε προστατευόμενες περιοχές.
- Κανένας περιορισμός στους εγκαταλελειμμένους αγρούς.
- Η επανακαλλιέργεια της έκτασης, εφόσον αυτή δεν προκαλεί προβλήματα στο οικοσύστημα.
- Η αντικατάσταση της έκτασης με άλλη, με τη σύμφωνη γνώμη του ιδιοκτήτη.
- Η αποζημίωση του ιδιοκτήτη με χρήματα που θα συγκεντρωθούν σε ειδικό ταμείο από τα έσοδα που θα προκύψουν από τους καταπατητές δασικών εκτάσεων. Προϋπόθεση, βέβαια, για την οποιασδήποτε μορφής αποζημίωση ή αντικατάσταση είναι η εκτίμηση της αξίας της έκτασης.